Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες κατά την Οθωµανική Αυτοκρατορία είχαν, επιπλέον της τοπικής κοινοτικής αυτοδιοίκησης, της φορολογίας και µέριµνας για την Παιδεία, την υποχρέωση να φροντίζουν για την υγεία και πρόνοια των µελών τους, µε την ίδρυση νοσοκοµείων και άλλων φιλανθρωπικών ιδρυµάτων (ορφανοτροφείων, γηροκοµείων, κ.ά.), τον διορισµό κοινοτικών ιατρών, µαιών, τη λειτουργία φαρµακείων, κ.ά., δραστηριότητες και ανάγκες, που δεν κάλυπτε η οθωµανική διοίκηση.
Η Εκκλησία είχε σηµαντικό ρόλο στη µέριµνα αυτή, σε συνεργασία µε τις ∆ηµογεροντίες, τις επαγγελµατικές συντεχνίες, τους ευεργέτες ή τα εύπορα µέλη των κοινοτήτων. Οι δραστηριότητες στον χώρο της υγείας και της πρόνοιας ήταν ανάλογες των τοπικών συνθηκών, της κοινωνικο-οικονοµικής κατάστασης, της σχέσης της Εκκλησίας µε άλλους σηµαντικούς παράγοντες των κοινοτήτων, κ.ά. Η οργάνωση και οι δραστηριότητες των Ελληνορθόδοξων κοινοτήτων, µε τις µεταρρυθµίσεις και αλλαγές της οθωµανικής διοίκησης, στο πλαίσιο προσπαθειών για εκσυγχρονισµό της Αυτοκρατορίας στα µέσα του 19ου αιώνα, κάλυψαν σε σηµαντικό βαθµό τις ανάγκες του Ελληνορθόδοξου πληθυσµού, που ήταν γενικά σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς παιδείας και υγείας από τις άλλες κοινότητες, συµπεριλαµβανοµένης και της µουσουλµανικής.
Στο βιβλίο παρουσιάζεται η µέριµνα των Ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στην Κωνσταντινούπολη, Μ. Ασία, Αίγυπτο, Παραδουνάβιες και περιοχές του δυτικού Εύξεινου Πόντου, στις περιοχές του ελλαδικού χώρου (Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, νησιά του Αιγαίου, ∆ωδεκάνησα, Κρήτη) και Κύπρο.
Γίνεται προσπάθεια συγκριτικής ανάλυσης των παραγόντων, που διαµόρφωσαν τόσο τις ενδοκοινοτικές σχέσεις µεταξύ Εκκλησίας και λαϊκών µελών των κοινοτήτων στο πλαίσιο της εκκοσµίκευσης, όσο και την οργάνωση και λειτουργία των νοσοκοµείων και των άλλων φιλανθρωπικών ιδρυµάτων.